کاربرد سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت در معادن

وجود یک سیستم هزینه یابی برمبنای فعالیت و هزینه یابی واقعی ‏با قابلیت برآورد بهای تمام شدنی پروژه های آماده سازی، پیشروی و باطله برداری و بهای تمام شدنی کانسنگ های استخراجی از کارگاه ها / افق ها / لایه ها یا بلوک های مختلف هرمعدن با موقعیت های مکانی و فاصله ترانسپورت متفاوت تا سنگر/ ورودی معدن و مقایسه این ارقام با بهای تمام شده واقعی که پس از انجام عملیات محاسبه می شود ، در مجموعه سیستم های اطلاعاتی مدیریت ضروری است .

سیستمی با توان هزینه­یابی فرایندهای متنوع آماده سازی، پیشروی، استخراج وتولید، مبتنی براستانداردهای پذیرفته­شده حسابداری که محاسبات هزینه یابی برمبنای فعالیت را انجام داده و بتواند با ارایه گزارش های مناسب با قابلیت ردیابی هزینه های دستمزد و سربار تخصیصی به آحاد کانسنگ استخراج شده و محصولات نهایی به ارقام هزینه های مراکز تولیدی، پاسخگوی نیازهای اطلاعاتی مدیران شرکت و مورد پذیرش و تایید حسابرسان باشد.

ازسوی دیگراین سیستم هزینه یابی باید بتواند با ایجاد یک ارتباط کنترل شده بین بخش های برنامه ریزی استخراج و تولید وحسابداری، اطلاعات مورد نیاز مسئولین حسابداری صنعتی را برای اعمال­کنترل های حین تولید، پیش از هزینه یابی و پس از محاسبات هزینه یابی  با دقت تهیه کرده وگزارش های مناسبی را درمقاطع هفتگی و ماهانه – پیش از انجام فرایند هزینه یابی ماهانه وپس ازهزینه یابی ماهانه ارایه نماید. این اطلاعات برای اعمال بهتر سیستم کنترل های داخلی و همچنین کمک به فرایند تصمیم سازی توسط سیستم حسابداری مدیریت و تصمیم گیری توسط مدیریت عالی شرکت درخصوص حجم عملیات و افزایش و یا کاهش تولیدکاربرد زیادی دارد .

درطراحی معادن روباز جهت تعیین محدوده نهایی پیت با دانستن ارزش اقتصادی بلوک­‌های معدنی میسر می شود ، بنابراین تعیین “عیار حد” معیار اقتصادی مهمی است که برمبنای این نسبت درهر زمان خاصی،  باطله از کانسنگ تشخیص داده می شود. سپس باطله بجا مانده ویا برداشت و به خاکریز باطله ارسال وکانسنگ جهت انجام مراحل فرآوری وتولید محصول نهایی به کارخانه کانه آرایی فرستاده می شود. با توجه به آنکه “عیارحد” تابعی از بهای تمام شده و درآمد ناشی از استخراج و فرآوری هرتن کانسنگ درهر دوره زمانی و میزان بازیابی می باشد، بنابراین ضروری است که این معیار ماهانه وبا استفاده از تحلیل در نقطه سربسری با تغییرات احتمالی قیمت محصولات اصلاح گردد.

جداسازی هزینه های ثابت و متغیر علاوه برکاربرد در فرایند محاسبات سربار جذب نشده، در محاسبات مربوط به تعیین عیارحد نیز مورد نیاز مهندسان بوده و گزارش های سیستم هزینه یابی در تصمیم گیری دراین خصوص کاربرد شایانی دارد.

در بسیاری موارد مشخصات زمین شناسی و عیاری معادن از پیچیدگی های زیادی برخوردار است که این امر سبب می شود کنترل عیار استخراجی یکی از حساس ترین مراحل د ر عملیات استخراج معدن باشد. مدل برنامه ریزی باید بگونه تهیه شود که تعداد سینه کارهای استخراجی را در دوره های برنامه ریزی کاهش دهد.

برنامه ریزی تولید کوتاه مدت، کیفیت وکمیت کانسنگی که مورد فرآوری قرار گرفته است را مدیریت می کند. مدیریت بهینه در برنامه ریزی کوتاه مدت بگونه ای است که مشخصات کیفی کانسنگ ارسالی به کارخانه فرآوری کمترین تغییرات داشته باشد که این امر به عنوان تابع هدف مهم ترین مساله در برنامه ریزی تولید کوتاه مدت است.

پس ازطراحی و تعیین برنامه تولید معدن، نظارت بر اجرای صحیح طرح‌ها و برنامه‌ها و همچنین تصمیم‌گیری و بهینه‌سازی عملیات براساس اطلاعات تولید شده بخش‌های مختلف معدن از مهم‌ترین مراحل مدیریت صحیح و علمی معدن است.

در مدیریت معادن با هدف مدیریت و برنامه‌ریزی هرچه بهترو پایش روزانه عملیات استخراج، شاخص‌های کلیدی عملکرد  (KPI) تعریف می شود. اطلاعات مرتبط با این شاخص‌ها بصورت روزانه ثبت و گزارش شده و با طرح کوتاه مدت مقایسه می‌شوند. برخی از این شاخص‌ها مرتبط با موارد زیر می‌باشند:

• پارامترهای تولید (عیار و تناژ(
• حفاری و انفجار
• میزان تولید به ازای ماشین‌آلات
• مهندسی و کنترل عیار
•  راندمان ماشین‌آلات، خرابی و غیره

در این راستا ثبت اطلاعات ساعات کار و توقف ماشین آلات وترانسپورت درمعادن و ساعات کار وتوقف تجهیزات و مصرف مواد کمکی تولید و… درکارخانه های کانه آرایی علاوه بر کارایی در محاسبه شاخص های کلیدی عملکرد، کاربرد زیادی برای اعمال کنترل های سیستم هزینه یابی حین استخراج وتولید و موازنه کانسنگ تحویلی بامحصولات تولیدی و مصرف مواد کمکی تولید اجرای هزینه یابی ماهانه دارد وبا طراحی و استقرار سیستم هزینه یابی و نرم افزار مدیریثت تولید رای فن میتوان زمینه سازی لازم برای استقرار سیستم پایش هوشمند در معدان را ایجاد کرد.

استقرار و اجرای سیستم هزینه یابی مبتنی براطلاعات دقیق درمقاطع ماهانه برای برنامه ریزی تولید با اهدافی از جمله اطمینان از کمینه کردن تعداد سینه کارهای استخراجی، کنترل عیاراستخراجی وکمترین تغییرات درکیفیت کانسنگ ارسالی به کارخانه و وجود کمترین تغییرات در مشخصات کیفی کانسنگ ارسالی به کارخانه کانه آرایی و نیز انجام اقدامات اصلاحی به منظور مدیریت بهترتوقف ها و دوباره کاری ها و نهایتاً پیشگیری از وقوع زیان های آتی کاملاً مفید خواهد بود.

خسرو اسلامی دهکردی